Sinds 2020 wordt er gepraat over grindwinning op Graetheide. Gedurende 15 jaar zou door de firma L’Ortye een gebied van 70 hectare afgegraven moeten worden. Het grind wordt ter plaatse gezeefd en gewassen. Vrachtwagens (5-8 per uur) rijden het dan naar de afnemers of naar de haven in Stein.  De toestemming hiervoor moet door de provincie gegeven worden. De gemeenteraad heeft er niets over te zeggen. Volgens de in 2021 door de provincie vastgestelde Omgevingsvisie Limburg moet elke ontgronding bijdragen aan een maatschappelijk gewenste functie. Ook moet er voldoende draagvlak bij de bevolking zijn. Volgens het door Provinciale Staten goedgekeurde coalitieakkoord moet worden getoetst aan de bredere maatschappelijke meerwaarde en hinder voor de omgeving. Ook de Nationale Omgevingsvise gaat er van uit dat ontgrondingen waar geen meerwaarde aan verbonden is niet de voorkeur hebben. Maar zo als het er nu naar uitziet komt hier weinig van terecht. Dat blijkt uit antwoorden die Gedeputeerde Staten in februari gaven op vragen van GroenLinks statenlid Kathleen Mertens.

 

Meerwaarde wil zeggen dat er behalve de waarde van het grind ook nog andere waardevolle gevolgen van de grindwinning moeten zijn. Bij de grindwinning langs de Maas is de meerwaarde dat het risico op overstromingen kleiner wordt. Het Graetheidecomité heeft in 2023 aan de provincie gevraagd wat op Graetheide de meerwaarde is. Het antwoord was duidelijk. Het moet dan om zaken gaan die vastgelegd zijn in de Gebiedsvisie Omgeving Chemelot en die alleen maar gerealiseerd kunnen worden door grindwinning. B&W van Sittard-Geleen en de gemeenteraad zijn het met deze omschrijving eens. De firma L’Ortye noemt als meerwaarde het aanleggen van een fietspad, recreatieve ontsluiting, aanleg van een groenstrook en natuur-inclusieve landbouw. Allemaal dingen waarvoor geen ontgrinding nodig is. Ontgrinding maakt het zelfs moeilijker om dit te realiseren. GroenLinks heeft in Provinciale Staten gevraagd of de verantwoordelijk gedeputeerde (de heer Theuns, CDA) het er mee eens is dat meerwaarde betrekking moet hebben op dingen die alleen door ontgrinding gerealiseerd kunnen worden. De gedeputeerde is het daar niet mee eens. Hij vindt de grindwinning zelf al een meerwaarde omdat het zorgt voor de grondstoffenvoorziening. Dat is wel een heel merkwaardige interpretatie van het coalitieakkoord en van de Limburgse Omgevingsvisie. En het strookt niet met de informatie die de provincie in 2023 aan het Graetheidecomité stuurde.

 

Volgens gedeputeerde Theuns is het voldoende als L’Ortye zich heeft ingespannen om draagvlak bij de omwonenden te creëren en erin geslaagd is om dit draagvlak ook zoveel mogelijk te bereiken. Draagvlak hoeft er dus niet te zijn, het is voldoende als er getracht is zo veel mogelijk draagvlak te bereiken. En dat heeft L’Ortye volop getracht. In de omliggende dorpen heeft het bedrijf informatiebijeenkomsten gehouden. Het resultaat was duidelijk: er is geen draagvlak. Dat blijkt duidelijk uit de volgende feiten.

De gemeenteraad van Sittard-Geleen is (op één lid na) tegen grindwinning en de gemeenteraad van Stein is unaniem tegen.  Op een door L’Ortye georganiseerde bijeenkomst in Berg a/d Maas was van de ongeveer 100 aanwezigen niemand voor ontgrindingen (twee waren er neutraal). En bij een ledenraadpleging door het Graetheidecomité waren van de 190 reacties er 186 tegen grindwinning. Desondanks liet L’Ortye vorig jaar aan de gemeenteraad weten dat er volgens hen voldoende draagvlak is. 

De bezwaren van de bevolking hebben niet alleen te maken met overlast door lawaai en door de vrachtwagens die heen en weer rijden. Het hele gebied is minstens 15 jaar ogeschikt voor een wandeling omdat het overhoop ligt met bergen grond (die als geluidswallen moeten dienen), een grote verwerkingsinstallatie en hopen grind. Van flora en fauna blijft weinig over en het risico voor het bronnengebied van de Kingbeek (een uniek stukje natuur) is groot. En de landbouw raakt weer een groot gebied kwijt. 

 

Gedeputeerde Staten heeft wettelijk de bevoegdheid om de beslissing over een vergunning te nemen. GroenLinks heeft gevraagd of gedeputeerde Theuns bereid is om Provinciale Staten om advies te vragen voordat hij een beslissing neemt. Theuns weigert dat. Volgens hem is dat niet aan de orde. Als argument geeft hij dat hij over een vergunningsaanvraag binnen acht weken moet beslissen. Die tijd is volgens hem te kort om er met Provinciale Staten over te praten. Hij vergeet dan dat hij altijd voor verlenging van die termijn kan kiezen. De werkelijke reden is natuurlijk dat hij de bui al ziet hangen. De kans zit er dik in dat de Staten, net als de gemeenteraden, tegen zullen zijn. Democratie stelt weinig voor als over een zo belangrijk onderwerp één man in het provinciehuis beslist. En er daardoor voor zorgt dat de hele omgeving 15 jaar lang met de overlast zit.