Historie Graetheide
Entgen Luyten, de heks van Limbricht.
In 1674 werd het laatste heksenproces op Nederlands grondgebied gehouden. In heel Europa waren duizenden heksen haar in de dood voorgegaan. Ze werden zolang gemarteld tot ze bekenden en dan op de brandstapel gezet.
Graetheide door de eeuwen heen.
Graetheide was eeuwenlang een onontgonnen gebied dat eigendom was van de omliggende dorpen. Het verhaal is dat het gebied door Koning Swentiblod rond het jaar 900 aan de bewoners is geschonken. Pas in 1819 werd het gebied "geprivatiseerd" en werden er boerderijen gebouwd. Vanaf ongeveer 1930 werd het zuidelijk deel door DSM bebouwd. Het noordelijk deel is nog altijd voornamelijk landbouwgebied.
Strijd om de opdeling van de Graetheide
Na eeuwenlang gemeenschappelijk gebruik werd de Graetheide begin 19e eeuw geprivatiseerd. Veel kleine boeren verloren hun voornaamste inkomensbron en het leidde tot veel onderlinge twisten waar zelfs het leger aan te pas moest komen.
Armoede in Limburg rond 1850-1900
Limburg was gedurende de 19e eeuw de armste provincie van Nederland. De streek rond Graetheide hoorde bij de armere delen van de provincie. Vooral in de dorpen, waar bijna iedereen van een boerenbedrijfje leefde, was het armoedig. Sittard was als markt- en handelscentrum wat welvarender, maar ook daar was veel armoe.
Van karrenspoor tot A2
Eeuwenlang lopen er al handelswegen door Graetheide. Belangrijke knooppunten waren het veer in Berg en de haven in Urmond. Meer informatie over de scheepvaart op de Maas en de aanleg van wegen door Graetheide vindt U in dit verhaal.
Bandkeramiekers op Graetheide
Graetheide is in de historie van Nederland een uniek gebied omdat het de plaats is waar de eerste huizen gebouwd werden en waar voor het eerst landbouw en veeteelt bedreven werd. Dit gebeurde 7000 jaar geleden, toen in de rest van Nederland nog nomaden leefden.
Een rampzalige dag uit de geschiedenis van Obbicht
In 1825 brandde zowat heel Obbicht af . Een ramp voor de boerenbevolking natuurlijk. Dit verhaal over Obbicht in die tijd en over de brand maakt dit duidelijk. Het verhaal is geheel gebaseerd op historische feiten.
Schrijver: Jean Knoors
1643 rampjaar voor Obbicht
Zolang er mensen langs de Maas wonen strijden ze al tegen het water. De ergste overstroming vond in 1643 plaats. Vele dorpen stonden onder water en Obbicht spoelde helemaal weg. De pastoor van Stokkem meldde dat er wel 500 doden waren.
Boeren in vroeger eeuwen
Het viel vroeger niet mee om als kleine boer op Graetheide de kost te verdienen. Mest voor de akkers was er veel te weinig en in oorlogstijd werd er ook nog veel geplunderd. En ongeveer de helft van de oogst moest dan ook nog aan kerk en kasteelheer afgedragen worden.
Een voogdgeding in Obbicht in 1725
Ook vroeger waren er in de dorpen regelmatig problemen. Die werden dan in dorpsvergaderingen (voogdgedingen heette dat) besproken. Hoe dat in 1725 in Obbicht en Papenhoven toeging is terug te vinden in oude verslagen hiervan.
Schrijver: Louis Broekmeulen
Van brikkebekker tot Liga-directeur
De in Berg geboren Thei Neutelings begon op 12-jarige leeftijd als brikkebekker in Duitsland en schopte het later tot directeur van de Liga-fabriek. Op 81-jarige leeftijd werd hij nog doctorandus in de filosofie.
Schrijver: Harry Strijkers
Massamoord op joden in Born in 1309.
In 1309 werden in Born 110 joden vermoord. Het incident stond niet op zich alleen; in heel Europa werden in die tijd de joden vervolgd. Born was wel de eerste plaats in Nederland waar zoiets gebeurde.
1677 rampjaar voor Sittard.
In 1677 werd bijna heel Sittard door legers van de Franse koning Lodewijk XIV geplunderd enverwoest. De opbouw nadat de Fransen vertrokken waren was erg moeilijk; eigenlijk kwam Sittard er niet meer echt bovenop.
Overstromingen door lekkend Julianakanaal
Eind 1934 en begin 1935 stond het hele gebied tussen Maas en kanaal vanaf Urmond tot Obbicht onderwater door enorme lekkages van het pas met water gevulde Julianakanaal. Een ooggetuigeverslag toont de ernst van de situatie aan.
Limburg, reisboek (1949)
In 1949 verscheen een reisgids voor Limburg. Hierin staan uitvoerige beschrijvingen van landschap en natuur in die tijd. Ook geeft het boek veel informatie over steden en dorpen, de historie en de bezienswaardigheden. Het deel dat gaat over de plaatsen rond Graetheide vindt U hier.
door W.L. Leclercq geschreven in 1949
De weerwolf van Born
In de Limburger Koerier verscheen op 2 januari 1937 een mooi verhaal over de weerwolf die in de buurt van Born en Obbicht voor schrik zorgde (zoals op veel plaatsen in Limburg). Alleen met bidden kon je het beest kwijtraken.
Bruinkoolgroeve Graetheide 1917-1921
Op het einde van de Eerste wereldoorlog werd op initiatief van Armand de Lexhy bruinkool gedolven op Graetheide. Het was het eerste industrieel bedrijf in de regio. De arbeidsomstandighedeen waren bijzonder slecht; eind 1918 werd er zelfs een maandlang gestaakt.
Veldslag in Berg in 1912.
Urmond en Berg waren vroeger niet de beste vrienden. In 1912 kwam het zelfs tot flinke gevechten tussen de harmonieën van Berg en Urmond. De politie moest er aan te pas komen.
Het Stenen Kruis in de Graetheide
Het ruim twee en een halve eeuw oude Stenen Kruis, langs de Hoge Kanaalweg in Berg aan de Maas, doet sinds kort zijn naam weer alle eer aan. Het ijzeren kruisbeeld, dat sinds mensenheugenis op het monumentje prijkte, werd namelijk begin 2009 door een stenen kruis vervangen. Het Stenen Kruis staat langs de vroegere “Maasbahn”, de oude handelsroute van de Maashaven Urmond naar Sittard en het Gulikse achterland.
Schrijver: Jean Knoors
Archeologisch onderzoek Graetheide
In opdracht van de provincie Limburg zijn de Universiteit Leiden en Archol B.V al enkele jaren bezig met archeologisch onderzoek op Graetheide. Graetheide is zeer rijk aan vondsten van soms duizenden jaren oud.
De dorpsschool in Urmond en Berg rond 1885
In 1927 beschreef een Bergenaar zijn herinneringen aan de dorpsscholen in Berg en Urmond rond 1885. Een prachtig verhaal, dat ook beschrijft hoe de mensen toen leefden en een goed beeld geeft van de kwaliteit van het onderwijs.
door J. Jacobi geschreven in 1927